2020 yılı, pandemi döneminin başıydı. Kapanmalar başlamış, tüm faaliyetlerimizi evlerimizden yürütüyorduk. Elbette ki zor bir dönemden geçtik. O dönemde sürekli, eve kapanmanın insanoğluna bir çok yönden olumsuz dönüşleri olacağı dillendiriliyordu. Bir yandan sağlığımız küresel bir tehdit altında iken diğer yandan eve kapanmanın aile içine yansıyan olumsuz etkileri ile başetmeye çalışıyorduk.
Herkes gibi ben de olumsuz etkilendim. Hatta benim dünyamda yeri doldurulamaz bir rol modelim olan babam, maalesef o dönemde rahmet-i rahmana kavuştu. Benim gibi, nice insan sevdiklerini kaybetti. Pandeminin etkisinden uzun süre kurtulamadık.
Bütün bu menfi neticelerle birlikte bir yandan da hayat devam ediyordu. İşte bu süreçte, evde kalmanın etkisini azaltmaya çalışırken epey bir kazanım da elde ettik. Mesela teknolojiyi daha etkin kullanabilme yolunda çaba ve gayretlerim arttı. Normal zamanlardan daha fazla kitap ve makale okuma imkanım oldu. Ve tabi en önemlisi, ailemle daha kaliteli zaman geçirme fırsatı doğdu. Aile bireylerini daha iyi tanımaya çalıştım. İşte o dönemde, çocuklarımızın ölçüsüz teknoloji kullanımına şahit oldum. Çocuklarımızın anne - baba ve öğretmenlerinden daha çok, sosyal medya fenomenlerinden etkilendiklerini ve zamanlarını büyük ölçüde onların ürettiği içeriklerle geçirdiklerini gözlemledim.
Bir baba olarak bu durum beni rahatsız etmeye başladı. Akademisyen kimliğim ise olayı daha iyi anlamak için araştırmalar yapmaya beni sevketti. Ve neticede, çalışma alanıma uygun olarak, sosyal medya fenomenlerinin çocuklarımız üzerindeki etkilerini farklı boyutlarla araştırma ihtiyacı hissettim. Rehber öğretmen Mehmet Ali Boylu ile "YouTuberların Çocukların Değerlerine Etkilerine İlişkin Veli Görüşleri" çalışmasını yapmaya karar verdik. Nihayet kısa süre içerisinde de makaleyi bitirdik ve yabancı dilde yayınladık.
Bu yazıda da ulaştığımız bulguları geniş bir özet gibi sunmaya çalışacağım. Peki makalemizde hangi sonuçlara ulaştık:
Çocukların YouTube kullanımına ilişkin veli görüşleri incelendiğinde;
Çocuğunun günde 0-2 saat arası YouTube’da zaman geçirdiğini ifade eden velilerin oranı % 71.5, 3-4 saat arası %19.9, 5-6 saat arası % 6.1, 7 saat ve üzeri vakit geçirenler ise %1.9’dur. Yani velilerin çoğuna göre çocukları YouTube'da 0-2 saat arası zaman geçirmekteydi.
Peki veliler, çocuklarının YouTube'da geçirdikelri zaman için endişe duyuyorlar mıydı acaba? ÇEndişe duyduklarını belirten veli oranı %51.1 (184 veli) iken biraz endişe duyduğunu belirtenlerin oranı %36.1 (130 veli) ve endişe duymadıklarını belirtenlerin oranı ise %12.8 (46 veli)’dir. Bu durumda velilerin genel olarak endişe duydukları görülmektedir.
Velilere çocuklarının izledikleri YouTube içerikleri hakkında konuşup konuşmadıkları sorusuna verdikleri cevaba göre, velilerin %4.7’si hiçbir zaman konuşmadığını, %42.1’i bazen, % 41.6’sı genellikle, %11.6’sının ise her zaman konuştuklarını ifade etmişlerdir. Ebeveynlerin çocuklarla izledikleri içerikler üzerine konuşmaları, çocukların sağlıklı bir medya kullanımı/tüketimi için oldukça önemlidir. Bu araştırma, velilerin çoğunun, bir şekilde çocukları ile çocukların izledikleri içerikler hakkında konuştuklarını göstermektedir. Bu da olumlu anlamda bir bulgudur.
Başka bir soruda velilerin kendi öğrettikleri ile çocukların fenomenlerden öğrendiklerinin çatışma durumları sorulmuştur. 209 veli (%58.2) bazen, 27 veli (%7.5) her zaman çeliştiğini düşünmektedir. 75 (%20.9) veli içerikler ile kendi doğrularının çelişmediğini ifade ederken 48 veli (%13.4) bu tür bir durumu fark etmediğini ifade etmiştir. Bu durumda velilerin yarıdan çoğu, kendi öğrettikleri ile çocukların izledikleri içeriklerden öğrendikleri arasında çelişki olduğunu ifade etmektedir. Beşte bir oranında veli ise çelişki olmadığını belirtmekte iken az sayıda veli ise bu tür bir durum hakkında farkındalığının olmadığını belirtmiştir.
Acaba velilere göre çocukların değerlerinin şekillenmesinde en önemli rol model kimdir? Velilerin birden fazla seçenek işaretleyebildikleri bu sorunun cevabına göre ; velilerin %95’i anne babanın en önemli rol model olduğunu belirtmişlerdir. Birden fazla tercih yapılabilen bu soruda ikinci önemli rol model olarak % 71.7 ile öğretmenler görülmektedir. Bunu sırası ile %56 ile akran grubu ve en sonunda ise %16.6 ile YouTuberlar takip etmektedir. Bu bulgu bize, rol modellikte ebeveynlerin farkındalıklarının yüksek olduğu görülmektedir. YouTuberların rol modelliğinin önemli olduğunu belirten oran her ne kadar az ise de bu bulgu, gerçekte çocukların ne düzeyde etkilendiklerini ortaya koymamaktadır. Farklı bir soruda ise 149 veli kendi çocuğunun YouTuberları örnek aldığını, 152 veli örnek almadığını belirtirken 59 veli ise çocuğunun YouTuberları örnek alıp almadığını fark etmediğini belirtmişlerdir.
Çocuğunun bir YouTuber olmasını isteyen 24 veli (%6.7) varken, istemeyen de 331 (%91.9) veli bulunmaktadır. Çocuğu zaten YouTuber olan veli sayısı ise sadece 5’tir (%1.4). Çocuklarının YouTuberları takip etmesini olumlu karşılayan velilerin oranı %8.2 iken olumsuz karşılayan veya desteklemeyenlerin oranı ise %91.8’dir. Bu durumda veliler, çocuklarının YouTuber olmasını ve YouTuberları takip etmesini desteklemektedir.
YouTuberların öğrenci değerlerinin oluşmasındaki etkisine bakıldığında;
Veliler YouTuberların, öğrencilerin olumlu davranışlar sergilemelerine, hayata olumlu bakmalarına, verdiği günlük kararlara, çocukların değerlerine ve olumlu aile bağları kurmalarına olumlu katkılarının olmadığını düşünmektedirler.
Aynı şekilde veliler YouTuberların çocuğun günlük hayatının bir parçası olduğu, YouTuberları izlemenin çocuklar için yeni ufuklar açacağına, mutluluklarını arttıracaklarına ve çocuklara yeni beceriler kazandırmaya ilişkin görüşleri “olumsuzdur. Yalnızca veliler YouTuberları izlemenin çocuğun meslek tercihine olumlu etki edeceğini orta derecede olumlu karşılamaktadırlar.
YouTuberların, öğrencinin saygı, ahlaki değerler, sorumluluk, doğruluk, dürüstlük, sevgi, hoşgörü, özkontrol, merhamet, empati, vatanseverlik, dostluk, yardımseverlik değerleri üzerinde olumlu etkisi velilere sorulmuştur. Velilere göre YouTuberların bu değerler üzerindeki olumlu katkısı olduğunu düşünmemektedir.
Bu araştırma bulgularının ebeveynler, öğretmenler ve araştırmacılar için faydalı olması umulmaktadır.
Makale künyesi: Yaşaroğlu, C., & Boylu, M. A. (2020). Youtubers’ effect on children’s values: Parents’ views. The European Journal Of Educational Sciences, 7(4), 1-15.
コメント